Sürdürülebilirlik Nedir

Sürdürülebilirlik kavramı gezegenimiz için hayati önem taşımaktadır. Dünya’da nüfusun artması sonucu oluşan sanayileşme, çevre kirliliği, doğal kaynakların hızla tükenmesi, iklim krizi gibi birçok sorunu ortaya çıkarmıştır. Gelecek nesillere bırakılacak doğanın dengesinin bozulması nedeniyle sürdürülebilirlik kavramı gündeme gelmiştir. Sürdürülebilirlik, doğal kaynakları ve çevre değerlerini dikkate alarak oluşturulan sistemlerin, üretkenliğini, işlevini ve süreçlerini gelecekte devam ettirmesi olarak tanımlanmaktadır (Sürdürülebilir Yapı Malzemeleri Açısından Bina Sertifikasyon Sistemlerinin İncelenmesi, Kılınçarslan Ş., Şimşek Y., Uygun E., Akoğlu M., Cesur B., Tufan M.Z., Turan U.,2019) . Günümüzde yapıların üretim ve kullanım sürecinde çevreye verdiği tahribatın önlenmesi amacıyla sürdürülebilir yapı (yeşil bina) kavramı ortaya çıkmıştır. Sürdürülebilir yapı, bulunduğu çevrenin koşullarına uygun olan, yenilenebilir enerji kaynaklarının (rüzgar, güneş, hidrolik, jeotermal, biyokütle enerjisi, vb.) kullanıldığı, doğal malzemeler içermesinin sonucu olarak insan sağlığının korunduğu, sınırlı kaynakların ise verimli bir şekilde tüketildiği yapı olarak tanımlanır. Yapı, çeşitli kriterler baz alınarak değerlendirilir. Gerekli koşullar sağlandığında sürdürülebilir yapı olarak tanımlanabilir.

Sürdürülebilir Yapı Sertifikaları Nelerdir

Sürdürülebilir yapı sertifikaları, belirli standartlar, değerlendirme kriterleri oluşturmaktadır. Mevcut ve üretilecek olan yapıların sürdürülebilirlik açısından, ilgili değerlendirmelerinin yapılmasını ve bu kriterlerin sağlanmasına yönelik uygulama yöntemlerinin ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Ek olarak ilgili iş kolunda farkındalığın oluşmasına katkıda bulunmaktadır.

BREEAM Sertifikası Nedir

Yapı Araştırma Kurumu Çevresel Değerlendirme Metodu olarak adlandırılan, kısaltılmış adıyla BREEAM, İngiltere Yapı Araştırma Grubu (BRE) tarafından 1990 yılında uygulanmaya başlamıştır. Yapıların çevreye verdiği hasarı önlemek, yapıların sürdürülebilirlik özelliği ile ön plana çıkması, kullanıcı tarafından yeşil yapıların farkındalığını ve talebini artırmak amacıyla oluşturulmuştur. Enerji, iç mekan sağlığı, malzeme, bina yönetimi, çevre kirliliği, arazinin kullanım şekli ve ekoloji, ulaşım, atık ve su olmak üzere 9 adet değerlendirme kriteri bulunmaktadır (Uluslararası Yeşil Bina Sertifika Sistemleri ile Türkiye’deki Enerji Verimliliği Uygulaması, Anbarcı M., Giran Ö., Demir İ., H., 2012). Projeler, belirlenen kriterlerdeki değerlendirmeler sonucu verilen puanların toplanması ile derecelendirilir. Derecelendirilmesi için toplam puanın %30’unu toplaması gerekir. Dereceler, geçer (30-45 puan), iyi (40-55 puan), çok iyi (55-70 puan) ve seçkin (85 puan üstü) olarak adlandırılır (Uluslararası Yeşil Bina Sertifika Sistemleri ile Türkiye’deki Enerji Verimliliği Uygulaması, Anbarcı M., Giran Ö., Demir İ., H., 2012).

LEED Sertifikası Nedir

Enerji ve Çevresel Tasarımda Liderlik sertifikası olarak adlandırılan LEED, Amerika Yeşil Bina Konseyi (USGBC) tarafından 1994 yılında geliştirilen bir sistemdir. Bu sertifika sisteminde amaç, yapının çevreye etkisini en aza indirmek, yapıların sürdürülebilirliği konusunda farkındalığı ve üretimi artırmaktır. Değerlendirme kriterleri, sürdürülebilir yapı alanı planlanması, suyun kullanımı, enerji verimliliği, malzeme kullanımı ve iç ortam kalitesidir. Değerlendirme sonucunda belirlenen kriterlere verilen puanların toplamına göre yapı derecelendirilir. Sertifika derecesi 40-49 puan, Gümüş derecesi 50-59 puan, altın derecesi 60-79 puan, platin derecesi ise 80 puan ve üstü olarak belirlenmiştir (Uluslararası Yeşil Bina Sertifika Sistemleri ile Türkiye’deki Enerji Verimliliği Uygulaması, Anbarcı M., Giran Ö., Demir İ., H., 2012).

SBToolL Metodu Nedir

SBTool, birçok ülkenin birlikte yer aldığı, yapılar için bir çevresel değerlendirme yöntemi oluşturmak amacıyla üretilen bir sistemdir. Farklı çevre ve iklimlerde bulunan yapıların değerlendirilmesine imkan tanır. Değerlendirmede esas alınan performans kriterleri; arsa seçimi, proje planlama ve geliştirme, enerji ve kaynak tüketimi, çevresel yükler, iç mekan çevre kalitesi, servis kalitesi, sosyal ve ekonomik faktörler, kültürel ve algısal değerlerdir (Sürdürülebilir Yeşil Binalar ve Sertifika Sistemlerinin Değerlendirilmesi, Erdede, S., B., Erdede B., Bektaş S.).

CASBEE Sertifikası Nedir

Binaların Çevresel Etkinliği için Detaylı Değerlendirme Sistemi (CASBEE), 2001 yılında Japonya Sürdürülebilir Yapı Şirketler Birliği (JSBC) ve Yeşil Bina Konseyi’nin (JaGBC) iş birliğiyle geliştirilen bir sistemdir. CASBEE sertifikası, yapının sürdürülebilirlik seviyesinin belirlenmesini ve çevreye olan etkisinin değerlendirilmesini sağlamaktadır. Değerlendirme olarak yapının çevreye olan etkisi en önemli değerlendirme kriteridir. Farklı derecelere sahip beş seviyeden oluşmaktadır. Sertifika seviyeleri C, B-, B+, A ve S olarak isimlendirilmiştir. C sınıfı en düşük, S sınıfı en yüksek seviyeyi temsil etmektedir. (Sürdürülebilir Yeşil Binalar ve Sertifika Sistemlerinin Değerlendirilmesi, Erdede, S., B., Erdede B., Bektaş S.).

Green Star Sertifikası Nedir

Green Star, 2003 yılında Avustralya Yeşil Bina Konseyi (GBCA) tarafından oluşturulan bir sürdürülebilirlik sertifikasıdır. Yapının belirlenen kategorilerdeki performansı için topladığı puanlar, bölgesel ve iklimsel farklılıkların değerlendirilmesiyle oluşturmuş ağırlık katsayıları ile çarpılır. Elde edilen değer yapının derecesini belirlemektedir. Bu sayede sistem, Avustralya’daki farklı iklim bölgelerindeki şartlara uygun şekilde değerlendirme yapabilmesini sağlanmaktadır. Yapılar değerlendirme sonunda kazandıkları puana göre derecelendirilmektedir. Değerlendirme sonucu kazanılan puana göre bir yıldızdan altı yıldıza kadar derecelendirilmektedir. Yapının yeşil yapı olarak nitelendirilmesi için puanların %31’ini, yani dört yıldızı toplaması gerekmektedir.  (Sürdürülebilir Yeşil Binalar ve Sertifika Sistemlerinin Değerlendirilmesi, Erdede, S., B., Erdede B., Bektaş S.).

Türkiye Sürdürülebilirlik Sertifikaları Nelerdir

Ülkemizde iki adet sürdürülebilirlik sertifika sistemi bulunmaktadır. Ulusal Yeşil Bina Sertifikası, 2007 yılında kurulan Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği (ÇEDBİK) tarafından oluşturulmuştur. Diğeri ise Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ) tarafından hazırlanan Sürdürülebilir Enerji Etkin Binalar (SEEB-TR) adı verilen sertifikadır. Oluşturulan iki sistem de BREEAM, LEED gibi uluslararası sertifika sistemleri incelenerek yerel şartlara uygun olacak şekilde düzenlenmesiyle üretilmiştir.

Sürdürülebilirlik ve Sonuç

Yaşadığımız çevrenin yok olmasını önlemek için toplumun bilinçlenmesi, doğal kaynakların koruma altına alınması ve çevrenin aldığı hasarın onarılması gerekmektedir. Bunun sonucu olarak yapı ve inşaat sektöründe bilinçlenmek, inşa edilecek yapıların sürdürülebilir olması, mevcut yapıları sürdürülebilir hale getirebilmek önemli konular haline gelmiştir. İnşa edilecek yapıların tasarım ve uygulamasını, mevcut yapıların ise denetlenmesini sağlamak amacıyla belirlenmiş kriterler ve değerlendirme sistemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sertifikalar, farklı coğrafyalarda bulunan ülkelerde düzenlenerek özgünleştirilmiştir.

Kaynaklar

[1]Sürdürülebilir Yapı Malzemeleri Açısından Bina Sertifikasyon Sistemlerinin İncelenmesi, Kılınçarslan Ş., Şimşek Y., Uygun E., Akoğlu M., Cesur B., Tufan M.Z., Turan U.,2019

[2]https://www.breeam.com/internationalRFO2015/content/01_introduction_refurb/2introductiontobreeam_rfrb.htm

[3]https://www.britannica.com/technology/LEED-standards

[4]Uluslararası Yeşil Bina Sertifika Sistemleri ile Türkiye’deki Enerji Verimliliği Uygulaması, Anbarcı M., Giran Ö., Demir İ., H., 2012

[5]Sürdürülebilir Yeşil Binalar ve Sertifika Sistemlerinin Değerlendirilmesi, Erdede, S., B., Erdede B., Bektaş S.