Depreme Dayanıklı Bina Nedir

Deprem, yer kabuğunda oluşan hareketlerin yüzeye yansımasının sonucu oluşan sarsıntılardır. Oluşan bu sarsıntılar insan yaşamını etkilemektedir. Ülkemizdeki depremler, yapılarda ciddi hasarlara ve can kayıplarına neden olmaktadır. Bunu önlemek için yapıların depreme dayanıklı olması gerekmektedir. Depremin oluşturduğu kuvvetlerin uygun ve sürekli bir taşıyıcı sistem aracılığıyla güvenli bir şekilde zemine aktarılmasını sağlayan yapı, depreme dayanıklı yapı olarak tanımlanmıştır (Taş M., Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımında Mimari Planlamanın Önemi).

Depreme dayanıklı yapı tasarımında, yapılan hesaplamalar ile birlikte mimari tasarım sürecinde alınacak kararlara da dikkat edilmesi gerekmektedir. Yapı ve taşıyıcı sistem olabildiğince simetrik tasarlanmalıdır. Kolonların temele kadar devam etmesi ile yük zemine aktarılmalıdır ve her kolon 2 doğrultuda kirişe bağlanmalıdır. Birbirini izleyen açıklıklar benzer boyutlarda olmalıdır. Ayrıca perde duvarlar simetrik yerleştirilmelidir. Dik kesişen ve eşit aralıklı çerçeve sistemi tasarlanmalıdır. Süreksiz kirişten, uzun ve tek yönlü döşeme sisteminden kaçınılması gerekmektedir. Konsol çıkmalarda kirişlerin geriye devamlılığı sağlanmalıdır. Ayrıca bina bloklar arasında veya mevcut bina ile yeni yapılacak bina arasında deprem derzi bırakılarak, yapılar arası yük aktarımı önlenmiş olur. (Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı, Uzun A.).

Binalarda Depreme Karşı Karşı Alınması Gereken Önlemler Nelerdir

Yerleşim açısından zemini uygun olmayan ve eğimli arazilere, çok miktarda kar yağışı olan, çığ oluşan yamaçlara yapı yapılmamalıdır. Kaygan ve ovalık bölgeler iskana açılmamalıdır. Yapı içinde ise acil çıkış yolları bulunmalıdır. Kaçış güzergahı herhangi bir tehlike barındırmamalıdır. Kapılar dışa doğru açılmalı ve acil çıkışlar aydınlatılmalıdır. Mekanda bulunan koltuk, dolap, raf ve beyaz eşyalar duvarlara sabitlenmelidir. Karyolalar, pencere ve raflara yakın olmamalıdır. Zarar verebilecek eşyalar barındıran dolapların kapaklarının mekanik kilitler ile kapalı kalması sağlanmalıdır. Dolap veya raflarda bulunan küçük objeler, şişeler bantlarla veya kutulanarak muhafaza edilmelidir. Alınabilecek bu önlemlerin yanı sıra gelişen teknoloji ile birlikte üretilen sistemler akıllı bina sistemleri depremi algılayarak birçok önlem alınmasını sağlamaktadır. Akıllı bina sistemi sayesinde; elektrik, su ve doğal gaz akışı kapatılabilir. Asansörün yakın bulunduğu kata çıkarılmasını sağlar. Mekanda otomatik kapı bulunuyorsa bunları açarak tahliye noktası haline getirebilir. Ayrıca sireni devreye sokarak acil durum bildirimi yapılabilir.

Deprem Bina Hasar Tespitini Kim Yapar

Bina hasar tespiti belediyeler, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri, kaymakamlıklar ve özel şirketler tarafından yapılmaktadır. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’nde belirtilen ücretler geçerlidir. Yapı analizi, hasarsız veya az hasarlı, orta hasarlı, ağır hasarlı ve yıkılacak olarak sonuçlanır. Hasarsız veya az hasarlı bina, deprem sonrası taşıyıcı sistemi herhangi bir zarar görmeyen, taşıyıcı olmayan duvarlarda çatlak, sıva çatlağı, boya veya kaplama dökülmeleri gibi hasarlar ortaya çıkan yapılardır. Orta hasarlı bina, deprem nedeniyle taşıyıcı sistemi zarar görmüş, güçlendirme gerektiren yapılara denir. Yapı güçlendirme yapılmadan kullanılamaz ve bu işlem 1 yıl içinde yapılmalıdır. Ağır hasarlı bina ise deprem nedeniyle ağır hasar almış, tekrar kullanımı mümkün olmayan yapılardır. Ağır hasarlı binalara yasa gereği yıkma işlemi yapılır.

Kaynaklar

[1]-Taş M., Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımında Mimari Planlamanın Önemi

[2]-Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı, Uzun A.

[3]-https://www.afad.gov.tr/deprem-oncesi-ani-ve-sonrasi-alabileceginiz-onlemleri-biliyor-musunuz

[4]-https://www.emo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=132802